11 Aug 2025 - (Ethnic language program-Matupi) by The Matupi Times

📌 (ချင်း တိုင်းရင်းသား - Matupi ) ထုတ်လွှင့်မှု အစီအစဥ် ၂၀၂၅ သြဂုတ်လ ( ၁၁ ) ရက်နေ့ ရပြည်တွင်းသတင်းများ

📌📌 1/ မင်းတပ်မြို့ကို စစ်ကောင်စီဗုံးကြဲတိုက်ခိုက် ၊ အစိုးရအဆောက်အဦးနှင့် နေအိမ်များထိခိုက်ပျက်စီး

 

ဩဂုတ် ၄ ၊ ၂၀၂၅ 

ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း ၊ CDF-Mindat သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မင်းတပ်မြို့ကို စစ်ကောင်စီတပ်က ယမန်နေ့ ဩဂုတ်လ(၃)ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မြို့ထဲက အစိုးရအဆောက်အဦးနှင့် နေအိမ်များထိခိုက်ပျက်စီးမှုရှိကြောင်းသိရပါတယ္။ 

အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီတပ်က ယမန်နေ့ နံနက် ( ၈:၅၀ ) ဝန်းကျင်တွင် မင်းတပ်မြို့ကိုလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု (၂ )ကြိမ်တိတိတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း မင်းတပ်မြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရဲ့ထုတ်ပြန်ချက်အရသိရပါတယ္။

အဆိုပါလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများတွင်ပြည်သူများထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိမှုမရှိဘဲ အစိုးရအဆောက်ဦး (၂)လုံးခန့်နှင့် ပြည်သူနေအိမ် ( ၈ )လုံးခန့်စုစုပေါင်းအဆောက်ဦး (၁၀ )လုံးခန့် ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့တယ်လို့သိရပါတယ္။

မင်းတပ်မြို့နယ်ဟာ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီက အရေးပေါ်အခြေအနေကြေငြာထားတဲ့ ချင်းပြည်နယ်မြို့နယ်(၇)ခုထဲပါဝင်နေပြီး ၊ အမိန့်ကြေငြာပြီးနောက် (၄)ရက်နေ့ မြောက်မှာ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရတာဖြစ်ပါတယ္။

 

========================

 

📌📌 2/ ဇိုတုန်ဒေသအတွင်း မော်တော်ယာဉ်များလိုက်နာရမည့်အချက်များကို ဇိုတုန်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီထုတ်ပြန် 

 

ဩဂုတ်လ ၄ ၊ ၂၀၂၅

ဇိုတုန်ဒေသအတွင်း ကားလမ်းများပျက်စီးနေသောကြောင့် မော်တော်ယာဉ်များလိုက်နာရမည့်အချက်များကို ဇိုတုန်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်ပါတယ္။

၂၀၂၅ မေလကုန်ပိုင်းမှစတင်ကာ မိုးအဆက်မပြတ်ရွာသွန်းမှုကြောင့် မြေပြိုမှုဖြစ်ကာ ကားလမ်းများ ပိတ်ဆို့ခြင်းနှင့် ကားလမ်းပျက်စီးခြင်းတို့ကြောင့် ကုန်တင်ယာဉ်များနှင့်ခရီးသည်တင်ယာဉ်များ ပုံမှန်သွားလာနိုင်ရန် အခက်ကြုံတွေ့နေရပြီး ကုန်သည်နှင့်ခရီးသွားပြည်သူများပုံမှန်သွားလာနိုင်ရေးအတွက် ဇိုတုန်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီက ပြုပြုင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိတယ္လို့ဆိုပါတယ္။

ဒ့ါကြောင့်် ဇိုတုန်ဒေသအတွင်း ကုန်တင်ယာဉ်နှင့် ခရီးသည်တင်ယာဉ်များအနေဖြင့် (၁) ကားဘီးတွင် ချိန်းကြိုးများ ပတ်ပြီးမောင်းနှင်ခြင်းမပြုရန် နှင့် (၂) သတ်မှတ်ထားသော ကုန်တန်ချိန်ထက် ပိုမို၍ ကုန်စည်မတင်ဆောင်ရန် စတဲ့အချက်တွေကို လိုက်နာကြဖို့ အသိပေးထုတ်ပြန်ထားပါတယ္။

အဆိုပါ စည်းကမ်းချက်များကို လိုက်နာခြင်းမရှိဘဲ ဖောက်ဖျက်ပါက ထိရောက်စွာ အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ဇိုတုန်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီက ယမန်နေ့ ဩဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့မှှာ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ္။

 

========================

 

📌📌 3/ ဟားခါးမြို့ပေါ်က လူငယ်(၄၀)ခန့်ကို အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီဖမ်းဆီး

 

ဩဂုတ်လ ၅ ၊ ၂၀၂၅

ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးမြို့တွင် ပြီးခဲ့တဲ့ ဩဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့(တနင်္ဂနွေနေ့)၌ မွန်းလွဲပိုင်းက လူငယ်ယောက်(၄၀)ခန့်ကို အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ္။

 

ဖမ်းဆီးခံရတဲ့လူငယ်တွေဟာ ဘုရားကျောင်းတက်ပြီး အိမ်ပြန်လာတဲ့ လူငယ်တွေနဲ့ မြို့ပေါ်လဘ္ကက်ရည်ဆိုင် တစ်ဆိုင်ကလူငယ်တွေဖြစ်ပြီး လက်ရှိအချိန်အထိ ပြန်လွတ်မလာသေးဘူးလို့သိရပါတယ္။

 

CDF-Hakha က ဟားခါးမြို့ ၊ ပြည်တော်သာရပ်ကွက် CB ဘဏ်အနီးတွင် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်၊ ည ၉နာရီဝန်းကျင်၌ စစ်အုပ်စုလက် အောက်ခံ စစ်တပ်နှင့် ရဲများလိုက်ပါလာသော ကားနှစ်စီးကို ချုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နောက်ရက်တွင် ယခုကဲ့သို့ စစ်တပ်က လူငယ်များကိုပစ်မှတ်ထားဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်းသိရသည်။

 

ဒါ့အပြင် ဩဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့ ညသန်းခေါင်တွင်စစ်တပ်၏ လက်နက်ကြီး ရမ်းသန်းပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ခရစ်ယာန်ဓမ္မဆရာ (၁)ဦး နှင့် အသက် ၁၂ နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတစ်ဦးနှင့် ၁၅ နှစ်အရွယ် ယောက်ျားလေးတစ်ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ္။

 

========================

 

📌📌 4/ အိန္ဒိယနိုင်ငံရောက် ဒုက္ခသည်များကို UNHCR မှ အင်တာဗျူးများစတင်ခေါဆိုတော့မည်ဟု Chin Refugees Committee-New Delhi သတင်းထုတ်ပြန်

 

ဩဂုတ် ၇ ၊ ၂၀၂၅

ဒုက္ခသည် အဆင့်အတန်း သတ်မှတ်ခြင်း Refugee Status Determination (RSD) အင်တာဗျူးများစတင်လုပ်ဆောင်ရန် Chief of Missionမှ ညွှန်ကြားသဖြင့် မနက်ဖြန်မှစ၍ အင်တာဗျူးများ စတင်ခေါ်ယူမည်ဖြစ်ပြီး နယူးဒေလီ UNHCR သို့ ဒုက္ခသည်ဖြစ်လျောက်ထားသူများအနေဖြင့် UNHCR မှခေါ်ဆိုမည့် ဖုန်းများကိုဂရုစိုက်ကြဖို့ Chin Refugees Committee-New Delhi ကထုတ်ပြန်ပါတယ္။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ ၊ နယူးဒေလီ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးရုံး(UNHCR)ရှေ့တွင် Chin Refugee Committe ဦးဆောင်မှုဖြင့် ဒုက္ခသည်အခွင့်အရေးရရှိရန် ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့ကစပြီး နယူးဒေလီရောက်ဒုက္ခသည်များမှ ယနေ့ထိ တောင်းဆိုဆန္ဒပြခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ္။ 

ဒီနေ့ဟာ တောင်းဆိုဆန္ဒပြမှု ၂၄ ရက်နေ့မြောက်ဖြစ်ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက ကြိုတင်သဘောတူညီချက်အရ ဒီနေ့မှာ Chief of Mission အပါအဝင် တာဝန်ရှိသူများနှင့် ချင်းဒုက္ခသည်ကော်မတီ(CRC) ဦးဆောင်သူများ ဆွေးနွေးရန် စတင်ချိန်တွင် Chief of Mission မှ ၎င်း၏ လုံခြုံရေးကိုအကြောင်းပြ၍ အစည်းအဝေးကိုဖျက်သိမ်းခဲ့တာကြောင့် ရုံးရှေ့ရောက်လာတဲ့ဒုက္ခသည်တွေက ဆက်လက်တောင်းဆိုခဲ့ကြပြီး UNHCR နှင့် SLIC တာဝန်ရှိသူများက နယ်မြေခံရဲတပ်ဖွဲ့ကိုခေါ်ကာ လူစုခွဲရန်ကြိုးစားခဲ့ကြတယ်လိုိ့သိရပါတယ္။

ဒါ့အပြင် ဒီနေ့ဆန္ဒပြတောင်းဆိုးမှုမှာ ရဲတပ်ဖွဲ့အရာရှိတွေနဲ့ CRC ဦးဆောင်သူအဖွဲ့နဲ့ဆန္ဒပြသူတချို့ UNHCR အချေအတင်စကားပြောဆိုခဲ့ကြတာလည်းတွေ့ရပါတယ္။

ထို့နောက် CRC ဦးဆောင်သူများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ညှိနှိုင်းချက်အရ ၎င်းတို့၏ ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးမှုဖြင့် Chief of Mission နှင့် ပြန်လည်တွေ့ဆုံခွင့်ရခဲ့ပြီး မနက်ဖြန် ဩဂုတ်လ ၈ရက်နေ့တွင် CRC ခေါင်းဆောင်များ ဖြင့် တောင်းဆိုသော အချက်များကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရေးအတွက် မနက်ဖြန်မှာ ဆန္ဒပြပွဲများကို ရပ်ဆိုင်းကာ ဆွေးနွေးသွားမယ်လို့သိရပါတယ္။

ဒီနေ့ညနေပိုင်းမှာ UNHCR တာဝန်ရှိသူတဦးက ဒုက္ခသည် အဆင့်အတန်း သတ်မှတ်ခြင်း Refugee Status Determination (RSD) အင်တာဗျူးများစတင်လုပ်ဆောင်ရန် Chief of Missionမှ ညွှန်ကြားချက်အရ မနက်ဖြန်မှစ၍ အင်တာဗျူးများ စတင်ခေါ်ယူမည်ဖြစ်ကြောင်း အသိပေးခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ္။ ဒါပေမယ့် မည်သည့်သို့သောအတိုင်းအတာဖြင့် ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ပေးမယ်ဆိုတာကိုတော့ Chief of Mission နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပြီးမှသာ အတိအကျသိရှိရမယ်လို့ဆိုပါတယ္။

ဒါ့ကြောင့် နယူးဒေလီ UNHCR သို့ ဒုက္ခသည်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန်လျှောက်ထားသူများ မိမိတို့တင်ထားသော ဖြစ်ရပ်(Case) မျာကို မမေ့လျော့သတိပြုရန်နှင့် UNHCR မှခေါ်ဆိုမည့် ဖုန်းများကိုလည်း ဂရုစိုက်လို ကြောင်း ချင်းဒုက္ခသည်ကော်မတီ (နယူးဒေလီ) အသိပေးထားပါတယ္။ ဆန္ဒပြပွဲတလျောက် ပါဝင်သူများနှင့် အဖက်ဖက်မှ ကြိုးစားအားထုတ်မှုများကို CRC မှဂုဏ်ယူ မှတ်တမ်းတင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်မှာဖော်ပြထားပါတယ္။

 

========================

 

📌📌 5/ ဟားခါးမြို့ပေါမှာ ရဲကားတစ်စီးကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က တိုက်ခိုက် ၊ ရဲအရာရှိတစ်ဦးသေဆုံး

 

ဩဂုတ်လ ၇ ၊ ၂၀၂၅ 

 

ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးမြို့မှာ ဒီကနေ့ သြဂုတ်လ (၇) ရက်နေ့ နေ့လည်ပိုင်းတွင် ရဲကားတစ်စီးကို ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ရဲအရာရှိတစ်ဦး သေဆုံး ကြောင်း ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ (CHRO) ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရပါတယ်။ 

 

အဆိုပါ ရဲအုပ်ဟာ ကားမောင်းနေစဉ် ပစ်ခတ်မှုခံခဲ့ရတာဖြစ်ပြီး ရဲစခန်းဘက်ကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နိုင်ခဲ့ပေမယ့် ရဲစခန်းအတွင်း ရောက်တဲ့အချိန် ဒဏ်ရာပြင်းထန်ခဲ့တာကြောင့် သေဆုံးသွားခဲ့တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

 

ဟားခါးမြို့မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့ညပိုင်း၌ စကစတပ်ရဲ့လက်နက်ကြီးရမ်းသမ်းပစ်ခတ်မှုတွေကြောင့် အရပ်သားထိခိုက်မှုတွေရှိခဲ့တယ်လို့လည်းသိရပါတယ်။

 

========================

 

📌📌 ၆/NUG ယာယီသမ္မ ၊ KIOဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂွမ်မော်တို့နှင့် "ချင်းညီနောင်"အဖွဲ့တွေ့ဆုံ

 

The Matupi Times ၊ ဩဂုတ် ၈ ၊ ၈ ၊ ၂၀၂၅ 

NUG ယာယီသမ္မ ဒူဝါလရှီးလ ၊ KIOဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂွမ်မော်တို့နဲ့ "ချင်းညီနောင်"အဖွဲ့တာဝန်ရှိသူများ ကချင်ပြည်နယ် ၊ လို်င်ဇာမြို့မှာ တွေ့ဆုံခဲ့ကြတယ္လို့သိရပါတယ္။

ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဝင် ချင်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် (CNO/CNDF) ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူဆလိုင်းတင်မီက "၂၀၂၁ ခုနှစ်ကလက်နက်စကိုင်တဲ့ ၄ နှစ်သားအရွယ်တွေအတွက် မှတ်ကျောက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး သင်ယူစရာတွေလေ့လာစရာတွေအများကြီး တွေ့ခဲ့ရတယ်။ တော်လှန်ရေးဘိုးအေတွေ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်သလဲ.. ဘယ်လိုစဥ်းစားကြသလဲ.. ဘာတွေလုပ်ဆောင်နေပြီလဲ.. စသဖြင့်ပေါ့။ ဒီခရီးစဥ်က ဘယ်အဖွဲ့ကိုမှထိခိုက်နှစ်နာစေတဲ့ခရီးစဥ်မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီထက်စည်းလုံ ကြဖို့ ဒီထက်ကြိုးစားကြဖို့ သင်ခန်းစာတွေရခဲ့တဲ့ခရီးစဥ်ပါပဲ။ နောက် ယခုခေတ်က

transparent ရှိရှိအလုပ်လုပ်ရမည့်ခေတ်ဖြစ်တယ်။ ဘယ်အရာမဆိုဖုံးကွယ်လို့မရပါဘူး။ လူတွေကိုလိမ်နေလို့ရတဲ့ခေတ်မဟုတ်တော့ဘူး။ လမ်းတွေပွင့်လာပြီ။ ရှေ့ဆက်ပြီးအားလုံးပူပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြရမှာပဲ။"လို့ သူ့ရဲ့လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာမှာဖော်ပြထားပါတယ္။

ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂွန်မော်ကလည်း “ချင်းဆိုတဲ့ နွားလှည်းကြီးကို CB နဲ့ CNF ဆိုတဲ့ နွားသိုးကြီးနှစ်ကောင်က ဆွဲရမှာပဲ။ အဲဒီလိုဆွဲနိုင်ဖို့ လှည်းပေါ်ကနေ နှာဖာကြိုးနဲ့ မောင်းပေးမယ့် ပလက်ဖောင်းတစ်ခု လိုအပ်တယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

CDF-Midat က ဒီနေ့ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့မှာ NUG ယာယီသမ္မ ၊ KIO မှ ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂွမ်မော်တို့နှင့် ချင်းညီနောင် ခေါင်းဆောင်များတွေ့ဆုံခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ္။တွေ့ဆုံမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ "ချင်းညီနောင်" အဖွဲ့က အသေးစိတ်ထုတ်ပြန်တာမျိုးတော့မရှိသေးပါဘူး။ 

နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးနဲ့ အေးချမ်းသာယာရေးကော်မရှင်က အရေးပေါ်အခြေနေကြေငြာလိုက်တဲ့အထဲမှာ ချင်းပြည်နယ်ထဲက မြို့နယ်(၇)ခုပါဝင်ပြီး ကန်ပက်လက်၊တွန်းဇံ၊မင်းတပ်၊မတူပီ၊ဖလမ်း မြို့နယ်၊ ထန်တလန်မြို့နယ် နှင့်ပလက်ဝမြို့နယ်တို့ပါဝင်ပါတယ္။

ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က မင်းတပ်၊ကန်ပက်လက်၊ကျင်ဒွေး၊မတူပီ၊ဖလမ်းမြို့တို့ကို သိမ်းပိုက်ထားပြီး တွန်းဇံမြို့ကို ချင်းပြည်ကောင်စီက သိမ်းပိုက်ထားတာဖြစ်ပါတယ္။ ပလက်ဝမြို့နယ်ကိုတော့ အာရက္ခတပ်တော်(အေအေ)ကသိမ်းပိုက်ထားတာဖြစ်ပါတယ္။ 

ထန်တလန်မြို့နယ်ဟာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ ချင်းပြည်ကောင်စီပူးပေါင်းတပ်တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားတဲ့မြို့နယ်ဖြစ်သလို ထန်တလန်မြို့ကိုလည်း သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းမရှိသေးပါဘူး။

#RadioNUGLocalNews

#SpringRevolution